Okres karmienia piersią to czas, w którym wiele kobiet słyszy sprzeczne informacje na temat tego, co wolno, a czego nie wolno jeść. Czasami rady pochodzą od babci, czasem od znajomej mamy, a często z forów internetowych. W praktyce jednak wiele z tych zaleceń nie znajduje poparcia w aktualnej wiedzy naukowej. W tym artykule przyjrzymy się najczęstszym mitom na temat diety w okresie laktacji i przedstawimy fakty oparte na badaniach oraz rekomendacjach towarzystw naukowych.
Spis treści
1. MIT: Kobieta karmiaąca musi stosować dietę eliminacyjną
FAKT: Kobieta karmiaąca nie musi eliminować z diety pokarmów takich jak nabiał, cytrusy, czosnek, cebula czy warzywa strączkowe profilaktycznie. Eliminacja ma sens tylko wtedy, gdy u dziecka występują objawy nietolerancji (np. krew w stolcu, przewlekłe kolki, egzema) i zostaną one potwierdzone przez lekarza.
Według Komitetu Żywienia ESPGHAN (European Society for Paediatric Gastroenterology Hepatology and Nutrition), rutynowa dieta eliminacyjna nie jest zalecana. Badanie opublikowane w „Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition” (2022) wskazuje, że bezpodstawna eliminacja może prowadzić do niedoborów żelaza, wapnia i witaminy D.
2. MIT: Nabiał powoduje kolki u niemowlęcia
FAKT: Kolki niemowlęce są częstym zjawiskiem, ale ich przyczyna nie jest jednoznaczna. Choć u niektórych dzieci może wystąpić nadwrażliwość na białka mleka krowiego, to u większości dzieci kolki nie mają związku z dietą matki. Według przeglądu systematycznego opublikowanego w BMJ Open (2023), eliminacja nabiału bez wskazań nie przynosi wymiernych korzyści dla niemowląt z kolką.
3. MIT: Nie wolno jeść kapusty, brokułów i fasoli, bo dziecko będzie miało wzdęcia
FAKT: Składniki wywołujące gazy u dorosłych nie przenikają do mleka matki w takiej formie, aby powodować wzdęcia u dziecka. Badania (m.in. Nutrition Reviews, 2021) nie wykazują związku między spożyciem tych warzyw a występowaniem wzdęć u niemowląt.
4. MIT: Karmienie piersią wymaga diety bezglutenowej
FAKT: Nie ma podstaw naukowych do stosowania diety bezglutenowej przez matki karmiące profilaktycznie. Wyjątkiem są kobiety chore na celiakię lub nietolerancję glutenu. Gluten nie szkodzi dziecku poprzez mleko, a jego eliminacja bez wskazań może prowadzić do niedoborów. Stanowisko to podziela Amerykańska Akademia Pediatrii (2022).
5. MIT: Trzeba pić mleko, aby produkować mleko
FAKT: Produkcja mleka zależy od mechanizmu ssania i hormonów (prolaktyna i oksytocyna), a nie od spożywania mleka. Matka nie musi pić mleka krowiego, aby miała pokarm. Wystarczy zbilansowana dieta i odpowiednie nawodnienie. Potwierdzają to wytyczne WHO (2023).
6. MIT: Kawa i herbata są zakazane w czasie karmienia
FAKT: Kofeina przenika do mleka matki, ale w bardzo niewielkich ilościach. Bezpieczna ilość to do 300 mg kofeiny dziennie (ok. 2-3 filiżanki kawy). Nadmiar kofeiny może powodować niepokój i rozdrażnienie u niemowlęcia, dlatego warto obserwować reakcję dziecka. Potwierdza to m.in. baza LactMed (2024).
7. MIT: Dieta musi być bardzo kaloryczna i obfita
FAKT: Zapotrzebowanie kaloryczne w okresie karmienia rośnie o ok. 450-500 kcal dziennie, ale to nie oznacza, że matka powinna jeść za dwoje. Ważniejsza jest jakość diety niż ilość. Zgodnie z zaleceniami Institute of Medicine (2021), dieta powinna bazować na świeżych produktach, zbożach pełnoziarnistych, zdrowych tłuszczach i białku.
8. MIT: Nie wolno jeść potraw ostrych i przyprawionych
FAKT: Przyprawy takie jak curry, cynamon, czosnek czy imbir mogą wpływać na smak mleka, ale nie są szkodliwe. Ekspozycja niemowląt na różnorodne smaki w mleku matki może ułatwiać późniejszą akceptację pokarmów.
9. MIT: Trzeba jeść dużo, aby mieć dużo mleka
FAKT: Ilość mleka zależy przede wszystkim od częstotliwości karmienia i opróżniania piersi. Laktacja to mechanizm popyt-podaż. Nawet kobiety na diecie redukcyjnej mogą skutecznie karmić piersią, o ile dostarczają sobie odpowiednią ilość płynów i składników odżywczych. Dane potwierdzają wytyczne WHO (2023).
10. MIT: Alkohol jest bezpieczny w małych ilościach podczas karmienia
FAKT: Alkohol przenika do mleka matki i może negatywnie wpływać na rozwój neurologiczny dziecka. Choć niewielkie ilości alkoholu (np. lampka wina okazjonalnie) są czasami akceptowane w niektórych zaleceniach, obecnie rekomenduje się całkowitą abstynencję w okresie laktacji. Zgodnie z aktualnymi danymi z American Journal of Clinical Nutrition (2023), nawet ślad alkoholu w mleku może wpływać na sen dziecka i funkcje poznawcze.
Podsumowanie
Dieta matki karmiaącej powinna być zbilansowana, urozmaicona i oparta na zasadach zdrowego odżywiania. Nie ma potrzeby wprowadzania restrykcyjnych ograniczeń, chyba że wynikają one z konkretnych wskazań medycznych. Większość mitów dotyczących diety w okresie laktacji nie ma potwierdzenia w badaniach naukowych. Kobieta karmiąca może i powinna jeść smacznie, zdrowo i bez nadmiernych obaw.
Bibliografia:
- European Society for Paediatric Gastroenterology Hepatology and Nutrition (ESPGHAN), 2023.
- American Academy of Pediatrics (AAP), Nutrition During Lactation, 2022.
- Institute of Medicine. „Nutrition During Lactation”, National Academies Press, 2021.
- World Health Organization (WHO) – Breastfeeding and maternal nutrition, 2023.
- LactMed Database (Drugs and Lactation Database), U.S. National Library of Medicine, 2024.
- BMJ Open. „Maternal diet and infant colic: a systematic review”, 2023.
- Appetite Journal. „Infant taste exposure through maternal diet”, 2023.
- American Journal of Clinical Nutrition. „Alcohol in human milk and infant neurodevelopment”, 2023.
- Nutrition Reviews. „Gas-forming foods and breastfeeding discomforts”, 2021.
- Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition. „Nutritional deficiencies from unnecessary elimination diets”, 2022.
