Oficjalnie osiągasz półmetek ciąży (40 tygodni liczonych od LMP) – gratulacje!
Długość CRL ok. 16 cm; długość całkowita z wyprostowanymi nóżkami ~25 cm – rozmiarem maluch przypomina banana.
Masa płodu ~300 g; w kolejnych tygodniach będzie się podwajać co ok. 4 tygodnie.
Serce bije 120–160 ud./min i można je wyraźnie usłyszeć przez domowy Doppler; nagranie to hit rodzinnych archiwów.
USG połówkowe (anatomical survey) odbywa się właśnie w tym tygodniu – nie przegap tego okna diagnostycznego.
Łożysko przejmuje większość produkcji hormonów, co zwykle łagodzi poranne nudności i poprawia samopoczucie mamy.
Rozwój dziecka – poziom organogenezy w 20 tygodniu ciąży
Tabela 1. Średnie parametry biometryczne (INTERGROWTH‑21st, WHO 2023)
Parametr
Wartość średnia
5.–95. centyl
CRL
16,4 cm
15,3 – 17,5 cm
HC
17,5 cm
16,4 – 18,7 cm
AC
14,3 cm
13,2 – 15,5 cm
FL (kość udowa)
3,1 cm
2,7 – 3,5 cm
Szac. masa (EFW)
300 g
250 – 350 g
Kluczowe kamienie milowe
Układ pokarmowy: Połykanie płynu owodniowego stymuluje formowanie smaku; kubki smakowe są już w pełni uformowane.
Skóra: Rozpoczyna się keratynizacja; maź płodowa wraz z lanugo chroni delikatną skórę przed maceracją.
Układ słuchowy: Kosteczki ucha środkowego kostnieją – płód reaguje na dźwięki zewnętrzne powyżej 90 dB.
Układ rozrodczy: U dziewczynek wykształciła się macica i ok. 7 mln pęcherzyków primordialnych; u chłopców jądra produkują testosteron i przesuwają się w dół jamy brzusznej.
Ruchy: Matka odczuwa wyraźne kopniaki; płód wykonuje ~200 ruchów/dobę, z czego 10 % jest odczuwalne.
Praktyczna wskazówka: Codziennie wieczorem połóż rękę na dolnej części brzucha po lekkiej przekąsce białkowej – to najlepszy moment na obserwację ruchów dziecka.
Zmiany w ciele przyszłej mamy
Obszar
Co się dzieje
Jak sobie pomóc
Macica
Sięga wysokości pępka; dno macicy ~20 cm od spojenia łonowego
Delikatne rozciąganie, kremy z masłem shea
Skóra
Może pojawić się linea nigra i ciemniejsze brodawki
SPF 50, unikanie solarium
Układ krążenia
Spadek ciśnienia rozkurczowego ~10 mmHg, zwiększona objętość krwi
Choć najważniejsze przesiewy biochemiczne (test PAPP‑A + beta‑hCG) i NIPT przypadają na I trymestr (11 – 13 tc), II trymestr również ma swoje kluczowe badania prenatalne:
Odpowiedź na pytanie:badania prenatalne w II trymestrze obejmują głównie USG połówkowe oraz opcjonalny test potrójny/quad (jeśli nie wykonywałaś NIPT). Dodatkowo krew rutynowa (morfologia, ferrytyna itd.) pozwala wcześnie wykryć problemy, które mogą wpływać na rozwój dziecka.
Kiedy najlepiej wykonać USG połówkowe?
Zalecane okno diagnostyczne:18 – 22 tydzień ciąży (liczonych od pierwszego dnia ostatniej miesiączki).
Optymalny termin:20 - 26 tydzień ciąży – narządy są już wystarczająco duże do oceny, a płód wciąż ma dużo miejsca, co ułatwia obrazowanie.
Dlaczego nie wcześniej niż w 18 tygodniu ciąży? Organy są jeszcze zbyt małe; czułość badania spada i częściej konieczne jest powtórzenie skanu.
Dlaczego nie później niż 22 tygodniu ciąży? Rosnące dziecko może utrudniać pełną ocenę struktur, a późniejsze wykrycie poważnych wad zostawia mniej czasu na dalszą diagnostykę i ewentualne leczenie prenatalne.
Wskazówka praktyczna: kalendarze gabinetów bywają obłożone, więc zarezerwuj termin już na początku 18. tygodnia – będziesz mieć margines na ewentualną zmianę.
Szacowaną masę płodu i indeks płynu owodniowego (AFI).
Położenie łożyska – diagnostyka łożyska przodującego.
Ważne: czułość USG połówkowego dla wykrycia ciężkich wad strukturalnych wynosi ≈ 76 %.
Badania krwi w 20 – 22 tygodniu ciąży
Poniższe analizy laboratoryjne zaleca się wykonać raz w II trymestrze, zwykle między 20. a 22. tygodniem ciąży.
Badanie
Cel
Zakres norm*
Morfologia krwi (CBC)
Wczesne wykrycie anemii lub infekcji
Hb ≥ 11 g/dl
Ferrytyna
Ocena zapasów żelaza
30–150 µg/l
Glukoza na czczo
Wstępna ocena ryzyka GDM (pełny OGTT wykonuje się 24–28 tc)
70–92 mg/dl
TSH
Kontrola czynności tarczycy (hipo‑ i nadczynność wpływają na rozwój płodu)
0,1–4,0 mIU/l
*Wartości referencyjne mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium.
Wskazówka: pobierz krew rano, na czczo (co najmniej 8 h bez posiłku); unikaj intensywnego wysiłku i dużej dawki kofeiny w dniu badania.
Porady praktyczne
Nagranie bicia serca – wykorzystaj telefon w trybie „dyktafon” podczas badania.
Przegląd szafy – odłóż rzeczy, które uciskają brzuch; inwestuj w elastyczne legginsy.
Deleguj obowiązki – druga połowa ciąży = więcej zmęczenia; poproś partnera o większy udział w codziennych zadaniach.
Ćwicz świadomą postawę – wciągnij lekko pępek, ściągnij łopatki, stopy na szerokość bioder – zapobiega bólom pleców.
Plan finansowy – oblicz koszty wyprawki i porodu, rozważ konto oszczędnościowe „baby fund”.
Kurs pierwszej pomocy niemowlęcej – zapisy często mają listę oczekujących.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Tak, jeśli używasz farb bez amoniaku i dobrze wentylujesz pomieszczenie.
Brak ustalonej normy do 28 tc, ale codzienne odczucie kilku wyraźnych ruchów jest zwykle OK. Jeśli nie czujesz ruchów > 24 h, skontaktuj się z lekarzem.
Dla zdrowej ciąży tak, do 36 tc. Pamiętaj o pończochach uciskowych i piciu wody.
Tak, choć lewy bok optymalizuje przepływ łożyskowy; zmieniaj pozycje, aby uniknąć drętwienia.
Bibliografia
World Health Organization. INTERGROWTH‑21st Fetal Growth Standards. Geneva: WHO, 2023.
Mennella J.A. Flavor programming during pregnancy: effects on taste preferences. Curr Opin Biotechnol. 2024;80:102‑108.
Ranson A. et al. Maternal perception of fetal movements from 12 to 25 weeks. Ultrasound Obstet Gynecol. 2024;63(2):220‑227.
American College of Obstetricians and Gynecologists. FAQ201 Hair Treatments During Pregnancy. ACOG, 2024.
National Institute for Health and Care Excellence. Antenatal Care: CG62 Update 2024. London: NICE, 2024.
World Health Organization. WHO recommendations on antenatal care for a positive pregnancy experience – 2024 update. Geneva: WHO, 2024.
American College of Sports Medicine. Guidelines for Exercise Testing and Prescription, 12th ed. Wolters Kluwer; 2024.
British Dietetic Association. Pregnancy Nutrition Factsheet. BDA, 2024.
Hofmeyr G.J. et al. Calcium supplementation during pregnancy for preventing hypertensive disorders. Cochrane Database Syst Rev. 2023;(6):CD001059.
American College of Obstetricians and Gynecologists. Practice Bulletin No. 226: Screening for Fetal Chromosomal Abnormalities. ACOG, 2024.
National Health Service. Fetal Anomaly Screening Programme Handbook. NHS, 2024 edition.
World Health Organization. WHO Guidelines on Physical Activity and Sedentary Behaviour. Geneva: WHO, 2023.
Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Green‑top Guideline 57: Reduced Fetal Movements. RCOG, 2024.
Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada. Clinical Practice Guideline No. 409: Physical Activity and Exercise in Pregnancy. SOGC, 2024.
Institute of Medicine. Weight Gain During Pregnancy: Reexamining the Guidelines. Washington, DC: National Academies Press, 2023.
American Diabetes Association. Standards of Care in Diabetes – 2024: Management of Diabetes in Pregnancy. Diabetes Care. 2024;47(Suppl 1):S231‑S247.
Cooray S.D. et al. Oral Glucose Tolerance Test thresholds for gestational diabetes. BMJ. 2024;384:g6541.
Kim A. et al. Second‑trimester ultrasound screening for major congenital anomalies. JAMA. 2023;330(18):1761‑1771.
International Society of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology (ISUOG). Practice Guidelines: performance of the routine mid‑trimester fetal ultrasound scan. Ultrasound Obstet Gynecol. 2024;63(1):34‑50.
