Cukrzyca ciążowa jest to nietolerancja węglowodanów po raz pierwszy rozpoznana w okresie ciąży. Zasady właściwego leczenia cukrzycy w ciąży powinny mieć na uwadze dwa cele:
- zapobieganie powikłaniom cukrzycy u matki
- zapewnienie prawidłowego rozwoju płodu
Uzyskanie prawidłowych wyników leczenia ma nierozerwalny związek z utrzymaniem prawidłowych poziomów cukru we krwi matki (niedopuszczanie do za wysokich poziomów glikemii). Najprostszą metodą kontroli jest oznaczanie poziomu cukru za pomocą glukometru z kropli krwi uzyskanej z nakłutego palca. Do właściwego monitorowania stężenia poziomu glukozy we krwi matki konieczne są jego oznaczenia codziennie na czczo oraz w l godzinę po każdym głównym posiłku (śniadaniu, obiedzie i kolacji).
Spis treści
Cukrzyca ciążowa
Jednym z zasadniczych elementów leczenia cukrzycy (uzyskania prawidłowych poziomów cukru we krwi) jest stosowanie odpowiedniej diety. Dieta cukrzycowa a szczególnie stosowana w okresie ciąży powinna zawierać wszystkie składniki pokarmowe: białka, tłuszcze, węglowodany i sole mineralne, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju płodu. Stosowanie się do zaleceń dietetycznych zapobiega powikłaniom u matki, w tym zabezpiecza przed nadmiernym przyrostem masy ciała w ciąży oraz sprzyja prawidłowemu rozwojowi płodu.
Zalecenia ogólne
Przy ustalaniu zaleceń dietetycznych należy wziąć pod o wagę nie tylko dobową zawartość kaloryczną, ale również dobową ilość wymienników węglowodanowych w diecie. W ciąży w stosunku do prawidłowej diety w okresie przedciążowym już od II-go trymestru zapotrzebowanie energetyczne wzrasta o 300 kcal i utrzymuje się do końca ciąży na podobnym poziomie.
- Dobowa wartość kaloryczna diety powinna być ustalana na podstawie prawidłowej masy ciała sprzed ciąży. W ciąży wynosi średnio 2000 -2200 kcal/dobę — około 35 kcal/kg należnej masy ciała
- Wymiennik węglowodanowy = jednostka chlebowa — jednostka stworzona dla ułatwienia obliczania zawartości węglowodanów w diecie. Jest to taka ilość wagowa danego produktu, która zawiera 12 g węglowodanów. Dla ułatwienia na końcu zamieszczono tabelę, w której przedstawione ilości wybranych produktów odpowiadają jednemu wymiennikowi węglowodanowemu, czyli jednej jednostce chlebowej.
W okresie ciąży dobowa ilość wymienników węglowodanowych powinna mieścić się w zakresie 19-21 jednostek (pozycji z tabelki). Poszczególne posiłki powinny zawierać: Śniadanie 4-5 jednostek, drugie śniadanie 2-3 jednostek, obiad 5 jednostek, podwieczorek 2-3 jednostek, kolacja 3-4 jednostek oraz posiłek przed snem 1-2 jednostki. Ilość wymienników węglowodanowych przypadająca na jeden posiłek nie powinna przekraczać 6. Dieta kobiety ciężarnej powinna składać się z częstych, ale nie obfitych posiłków. Kobieta powinna zjadać 6 posiłków dziennie: śniadanie, drugie śniadanie, obiad, podwieczorek, kolację oraz posiłek przed snem (o godzinie 21 -22). Posiłki należy spożywać o stałych porach.
Skład diety
Dieta cukrzycowa zawiera wszystkie składniki pokarmowe.
1. Węglowodany: powinny pokrywać 50-55% ogólnego zapotrzebowania energetycznego. Węglowodany dzieli się na:
- cukry proste, które należy ograniczyć do minimum. Należą do nich cukier używany do słodzenia, miód, dżemy, ciastka, cukierki, wyroby czekoladowe. Spożywanie cukrów prostych podwyższa poziom glikemii oraz zwiększa cukromocz
UWAGA: owoce oraz soki owocowe zawierają bardzo dużo węglowodanów prostych, dlatego należy je spożywać w ograniczonej ilości oraz jedynie, do godziny 18.00, nie później. Należy wyeliminować z diety winogrona, banany oraz kiwi, bowiem są bardzo słodkie. Soki owocowe można pić jedynie rozcieńczone wodą w stosunku 1:1 (np. pół szklanki soku + pół szklanki wody — nie więcej niż jedna szklanka takiego rozcieńczonego napoju do jednego posiłku).
UWAGA: nie wolno stosować słodzików ani wyrobów je zawierających. - cukry złożone, które zawarte są głównie w przetworach zbożowych, ziemniakach, ryżu. Produkty spożywcze zawierające cukry złożone należy spożywać w kontrolowanych ilościach. Cukry złożone wchłaniają się znacznie wolniej w przewodzie pokarmowym, a wzrost poziomu glikemii po ich spożyciu jest znacznie mniejszy niż po spożyciu węglowodanów prostych. Produkty zawierające węglowodany złożone powinny wchodzić w skład każdego posiłku.
- węglowodany nie ulegające strawieniu (błonnik, pektyny
2. Białka: powinny pokrywać 20% zapotrzebowania energetycznego.
Połowę zapotrzebowania na białko powinno być pokryte przez białka pochodzenia zwierzęcego — jak chude mięso (drób, ryby, ewentualnie chuda cielęcina), przetwory mleczne. Bardzo ważne jest, aby produkty białkowe zawierały jak najmniej tłuszczu.
UWAGA: należy zwrócić uwagę, aby spożywać jedynie chude przetwory mleczne: chude sery (bez śmietanki, nie waniliowe homogenizowane), mleko do 0,5%, jogurty jedynie naturalne (nie owocowe).
3. Tłuszcze: powinny pokrywać 30% zapotrzebowania energetycznego.
W diecie osób chorych na cukrzycę ogranicza się ilość tłuszczu zwierzęcego, zaleca się zastąpienie go tłuszczami roślinnymi (najlepiej olejem rzepakowym lub oliwą z oliwek).
Przyrządzanie potraw
Wskazane są następujące techniki kulinarne: gotowanie w wodzie i na parze; sporządzanie potraw na grillu lub rożnie; pieczenie w pergaminie lub folii; duszenie bez obsmażania.
Lista produktów dozwolonych i niewskazanych
Produkty zawierające bardzo małą ilość węglowodanów, które można spożywać w cukrzycy dowolnych ilościach:
- Chude mięsa (gotowane lub pieczone) i wędliny: drób (zawsze bez skóry) i ryby
- Niektóre warzywa: sałata, ogórki świeże.
Produkty niewskazane w cukrzycy:
- cukier, miód, dżemy;
- słodycze, lody, chałwa;
- pełne mleko i jego przetwory, śmietana, lody, tłuste żółte sery, słodzone koktajle mleczne;
- majonez;
- krewetki, kalmary;
- tłuste mięsa i wędliny (wieprzowina, baranina, kiełbasy wieprzowe, salcesony alarai, słonina, boczek, smalec, podroby, gęsi i kaczki);
- pieczywo słodzone np. chatka, lub z dodatkami karmelu i miodu;
- owoce w cukrze, owoce suszone, rodzynki, daktyle, winogrona, banany;
- słodkie soki, syropy, słodzone płyny;
- słodzone koktajle mleczne;
- jogurty i serki owocowe;
- napoje alkoholowe.
Miary kuchenne
- 1 łyżka stołowa = 15 ml = około 15 g
- 1 łyżeczka do herbaty = 5 ml = około 5 g
- 1 szklanka = 250 ml
Tabela wymienników węglowodanowych
W tabeli podano taką ilość gramów poszczególnych produktów, która zawiera 10 g węglowodanów, a więc odpowiada 1 wymiennikowi węglowodanowemu (WW)
Pieczywo
Najchętniej chleb pełnoziarnisty, razowy, mieszany, chrupkie pieczywo.
