Rząd Koalicji Obywatelskiej zamierza zwiększyć finansowanie psychiatrii o niemal 1,5–1,6 mld zł rocznie, osiągając do 2028 r. budżet na poziomie około 2,5 mld zł. To skokowe wsparcie ma zlikwidować wieloletnie braki w dostępie do specjalistów i nowoczesnych form terapii.
Spis treści
1. Kontekst i potrzeba reformy
W Polsce system opieki psychiatrycznej od lat boryka się z niedofinansowaniem, niedoborem personelu i zbyt dużą centralizacją usług — zwłaszcza w dużych szpitalach. Według raportu NIK z 2023 r. Polska przeznacza na psychiatrę średnio 25 zł na pacjenta rocznie, podczas gdy średnia unijna przekracza 60 zł. Kolejne badania wskazują też na drastyczny deficyt lekarzy specjalistów (poniżej 1,3 psychiatry na 10 000 mieszkańców vs. 2,5 w krajach UE) oraz niewystarczającą liczbę łóżek dziennych i terapii środowiskowych. Rosnąca skala problemów psychicznych po pandemii COVID-19 (zwłaszcza wśród młodzieży) dodatkowo uwypukliła te luki.
2. Główne założenia programu KO
Rząd Koalicji Obywatelskiej przygotował kompleksowy plan reformy, oparty na pięciu filarach:
- Decentralizacja i model środowiskowy
- Rozwój centrów psychiatrii środowiskowej w każdej gminie powyżej 20 tys. mieszkańców.
- Mobilne zespoły terapeutyczne (psychiatra + psycholog + pielęgniarka psychiatryczna) do wizyt domowych i interwencji kryzysowych.
- Zwiększenie finansowania i cyfryzacja usług
- Stopniowe podwyższenie nakładów do 50 zł na pacjenta już w 2026 r., a docelowo – do poziomu średniej UE (ok. 65 zł) w 2028 r.
- Rozbudowa platform telemedycznych, umożliwiających wideokonsultacje i e-terapię wspieraną aplikacjami mobilnymi.
- Rozbudowa sieci leczenia stacjonarnego i dziennego
- Utworzenie co najmniej 30 dodatkowych zakładów opiekuńczo-leczniczych psychiatrycznych (ZOL-P) i 200 łóżek dziennych w szpitalach ogólnych.
- Program „Psychiatria 24/7” – całodobowe poradnie na wzór Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych.
- Kształcenie kadry i wsparcie dla personelu
- Stypendia dla studentów medycyny za wybór specjalizacji z psychiatrii (150 miejsc rocznie).
- Warsztaty i superwizje dla psychologów, terapeutów, pielęgniarek psychiatrycznych.
- Profilaktyka i przeciwdziałanie stygmatyzacji
- Kampanie społeczne „Zdrowie psychiczne jest ważne” skierowane do młodzieży i seniorów.
- Programy szkolne z elementami psychoedukacji i rozwoju umiejętności radzenia sobie ze stresem.
3. Harmonogram wdrożenia
| Rok | Kluczowe działania |
|---|---|
| 2025 Q3 | Ustawa o psychiatrii środowiskowej i telemedycynie – stały tryb Sejmu |
| 2026 | Start pilotażowych centrów środowiskowych (10 gmin) |
| 2027 | Rozbudowa teleopieki (min. 50 gmin), stypendia dla rezydentów |
| 2028 | Skalowanie na kolejne regiony, osiągnięcie finansowania 65 zł na pacjenta |
6. Wnioski i perspektywy
– Koalicja Obywatelska stawia na skokowy wzrost finansowania (do 2,5 mld zł) i decentralizację, co może znacząco poprawić dostęp do psychiatrii.
– Sukces reform zależy jednak od politycznej woli i zdolności do współpracy na szczeblu centralnym i samorządowym.
– Ewentualne blokady PiS, zarówno proceduralne, jak i medialne, mogą spowolnić lub osłabić wdrożenie kluczowych rozwiązań. Dodatkowo PiS może próbować zmanipulować społeczeństwo, twierdząc, że to jest:
- zbyt kosztowne i obciąży budżet domowy,
- import lewackich ideologii, nieodpowiedni dla polskich rodzin,
- eksperyment na pacjentach, zamiast sprawdzonych metod leczenia,
- zagrożenie dla innych dziedzin służby zdrowia, bo odbierze środki podstawowej opiece.
Dzięki takim narracjom można podważyć zaufanie do reformy i zniechęcić część opinii publicznej do realnej potrzeby poprawy opieki psychiatrycznej.
Ostateczny kształt polskiej psychiatrii będzie więc zależał zarówno od ambitnych planów legislacyjnych KO, jak i od skutecznego przeciwdziałania próbom blokady ze strony PiS.
