Dzieci mają trudności z dzieleniem się, zwłaszcza te młodsze dwu- i trzyletnie. Poznają i wykształcają tą umiejętność w trakcie swojego rozwoju na przestrzeni kolejnych miesięcy i lat. Wyniki badań pokazują, że maluchy potrzebują bardziej wyraźnych wskazówek ze strony rodzica bądź opiekuna, by móc się dzielić i pomagać, niż czterolatki. Starsze dzieci mają bardziej zdecydowaną intencję dzielenia się w sposób spontaniczny i szybki z innymi rówieśnikami, którzy nie mają na przykład zabawek, podczas gdy młodsze dzieci dzielą się przeważnie się tylko pod presją lub w celu spełnienia prośby innej osoby.
Siła zaborczości jest naturalną częścią kształtującej się świadomości dziecka. W drugim i trzecim roku życia, następuje proces przechodzenia dziecka od jedności do odrębności, ta mała istota próbuje wypracować swoja tożsamość, odrębną od matki. Używanie słów „to moje”, „oddaj”, „ja sam” są tego potwierdzeniem. Pamiętaj, że umiejętność dzielenia rozwija się między 3,5 a 4 rokiem życia.1
Spis treści
Kilka rad jak nauczyć dziecko dzielenia się oraz dlaczego umiejętność jest tak istotna do prawidłowego rozwoju dziecka
Nie zmuszaj dziecka do dzielenia się
Spróbuj stworzyć postawy i środowisko, które zachęca dziecko do dzielenia się z innymi. W posiadaniu jest siła i nie należy u dziecka tego poczucia własności, przywiązania do danych przedmiotów osłabiać. Dla ciebie są to tylko zabawki. Dla dziecka to cenna, wartościowa kolekcja, której zgromadzenie zajęło dłuższy czas.
Szanuj normalną i naturalną zaborczość dzieci, a jednocześnie zachęcaj do dzielenia się z innymi. Następnie obserwuj, jak Twoje dziecko funkcjonuje w warunkach zabawy grupowej – dowiesz się wiele o nim i o tym, jakiego rodzaju wskazówek będzie potrzebowało.
Jeśli Twoje dziecko stale podbiera zabawki innym rówieśnikom, staraj się wytłumaczyć dziecku, że inne dzieci mogą być z tego niezadowolone i może im być przykro.
Jeśli zabawek jest więcej, możesz jednemu dziecku dać np. łopatkę a drugiemu grabki, a następnie, jeśli dzieci będą nalegały, zaproponować wymianę zabawek. Zaproponowanie wymiany na zasadzie teraz ty później twój przyjaciel, jest pierwszą z metod, która możesz zastosować, w sytuacji, kiedy jedno dziecko wyrywa drugiemu dziecku jego ulubione przedmioty. Możesz również określić, że dane dziecko bawi się 5 minut dana zabawka i później następuje wymiana.
Jeśli dzieci przebywają w grupie i istnieje możliwość zaproponowania dzieciom gry grupowej, będzie to jedna z najlepszych form kształtowania u dzieci umiejętności dzielenia się. Może to być gra w podawanie sobie balonika bądź piłki, stawianie foremek na pisaku próbując ułożyć sekwencje kształtów np. kółko, gwiazdka, kółko gwiazdka itd.
Jeśli zawsze Twoje dziecko jest ofiarą, musi nauczyć się, jak mówić „nie”. W okresie przedszkolnym dziecko naturalnie przechodzi przez etap „co z tego będę miał”, który będzie się przekształcał w bardziej świadomy społecznie etap „co z tego będziemy miał”. Stopniowo – z niewielką pomocą rodziców – dzieci uczą się, że życie przebiega sprawniej, jeśli się dzielą.
Czasami z różnych przyczyn, nie chcesz, żeby Twoje dziecko brało udział przekazywało zabawkę innym dzieciom. Wtedy powinnaś nakreślić dziecku jasne zasady przed wyjściem na plac zabaw. Dzisiaj idziemy do piaskownicy i proszę wybierz swoja ulubiona zabawkę, która chcesz się bawić np. w piaskownicy. Uprzedź dziecko, że każde dziecko będzie miało swoją ulubiona rzeczy do zabawy i nie będzie możliwości wymiany przedmiotów.
Kiedy oczekiwać, że dziecko będzie się dzielić
Istotą dzielenie się jest empatia, czyli umiejętność wczucia się w uczucia drugiej osoby. Dzieci do szóstego roku życia rzadko są zdolne do odczuwania prawdziwej empatii. Przed tym okresem dzielą się, ponieważ je do tego zachęcasz. Nie oczekuj, że dziecko poniżej dwóch lub dwóch i pół roku życia z łatwością opanuje umiejętność dzielenie się. Dzieci poniżej dwóch lat lubią zabawę równoległą – bawią się obok innych dzieci, ale nie z nimi. Myślą się o siebie i swoim zestawie zabawek i nie analizują czego chce lub czuje inne dziecko. Jednak pod wpływem wskazówek i hojności samolubny dwulatek może stać się hojnym trzy- lub czterolatkiem. W momencie, gdy dzieci zaczynają się ze sobą bawić i współpracować podczas zabawy, zaczynają dostrzegać wartość dzielenia się.
Dzieci wzrastające w atmosferze przywiązania mogą być bardziej wrażliwe na potrzeby innych i dzięki temu chętniej się dzielą albo mogą być bardziej świadome własnej potrzeby zachowania poczucia własnej wartości poprzez nie dzielenie się. Łatwiej jest dzielić się z kimś mniej potężnym od siebie lub mniej groźnym (tzn. z kimś młodszym) – raczej z rówieśnikiem niż z rodzeństwem, raczej z cichym dzieckiem niż z wymagającym. Należy tez zwrócić uwagę na temperament dziecka, od którego wiele zależy. Podążaj za wskazówkami dziecka, oceniając, kiedy jest gotowe do dzielenia się.
Nawet w wieku czterech czy pięciu lat dziecko jest skłonne dzielić się w zależności od okoliczności. Dziecko może być przywiązane do niektórych swoich rzeczy tak mocno i nie chcieć się dzielić nimi. My jako dorośli, również nie dzielimy się rzeczami, do których jesteśmy przywiązani, ponieważ stanowią dla nas osobista wartość. Pamiętaj, żeby szanować oraz chronić prawo dziecka do jego własnej własności.
